Kaligirang Pangkasaysayan ng Alamat

Ang salitang alamat ay panumbas sa legend ng Ingles.  Ang katawagan namang ito ay nagmula sa salitang Latin na legendus, na ang kahulugan ay upang mabasa.

Noon pa mang 1300 AD (After Death), ang ating mga ninuno, nakilala sa katawagang Ita, Aetas, Negrito o Baluga ay may sarili ng mga karunungang-bayan, kabilang ang alamat.  (Sila ang mga taong walang permanenteng tirahan).   Ayon sa mga heologo (geologists), nakuha o nalikha nila ang mga ito dahil sa kanilang pandarayuhan sa iba’t ibang lupain sa Asya.  Dahil sa wala silang sistema ng pamahalaan (bunga marahil ng kakauntian), panulat, sining, at siyensya, ang mga ito ay nagpapasaling-dila o lipat-dila lamang.  Pagkalipas ng 4,000 taon dumating sa ating kapuluan ang mga Indones na may dalang sariling sistema ng pamahalaan, panitikan at pananampalatayang pagano.  Ang matatandang alamat ng ating mga ninuno ay nalangkapan ng kanilang mga katutubong alamat na ang nilalaman ay tungkol sa mga anito, buhay ng mga santo at santa, bathala, at pananampalataya sa Lumikha.  

Sumunod na nandayuhan sa ating kapuluan ang mga Malay.  Katulad ng mga Indones, sila rin ay may pananampalatayang pagano.  May dala rin silang sariling mga alamat, kwentong-bayan at mga karunungang bayan.  Sila rin ang nagturo sa ating mga ninuno ng alpabeto na tinatawag na Alifbata o Alibata.  Dahil dito, ang ilan sa ating mga alamat na pasaling-dila o bukambibig lamang ay naisatitik ng ating mga ninuno sa mga kawayan, talukap ng niyog, dahon, balat ng kahoy, at maging sa mga bato sa pamamagitan ng matutulis na kahoy, bato, o bakal.  Sa panahong ito, higit na lumaganap ang mga alamat hinggil sa pananampalatayang pagano at sumibol ang Maragtas at Malakas at Maganda.  

Nandayuhan din sa ating kapuluan ang mga Intsik, Bumbay, Arabe at Persyano.  Ang mga ito ay may mga dala ring kani-kaniyang kultura na nakaambag sa patuloy na pag-unlad ng mga alamat sa ating kapuluan.  Sa mga panahong ito higit na umunlad ang wika at panulat ng ating mga ninuno kaya’t marami sa mga alamat ang naisulat at naipalaganap.  Gayunpaman, nakahihigit pa rin ang mga alamat na nagpasalin-salin sa bibig ng mga taong-bayan.

Sumunod na nandayuhan sa ating kapuluan ang mga Espanyol na may layuning mapalawak ang kanilang kolonya, at magpalaganap ng pananampalatayang Kristyanismo.  Ipinasunog ng mga prayleng Espanyol ang mga naisulat na panitikan ng ating mga ninuno.  Ang iba’y ipinaanod sa ilog sapagkat ayon sa kanila ang mga iyon raw ay gawa ng demonyo.  Ngunit ang mga alamat at iba pang panitikang nagpasalin-salin lamang sa bibig ng mga taong-bayan ay hindi nila masira.  Nanatili ang mga alamat...nakitalad, nakipagsubukan sa mahaba at masalimuot na panahon at nanatiling buhay hanggang sa kasalukuyan.

Learn this Filipino word:

itagâ sa bató